Zygopetalum

Foto: © Copyright Orchid Greenhouse. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Zygopetalum

Te południowoamerykańskie rośliny występują w naturze na całym kontynencie - od Argentyny, przez Brazylię aż do Boliwii. Mają atrakcyjne kwiaty o kontrastowej warżce i silnym, przyjemnym zapachu, który podczas ich kwitnienia czuje się w całym mieszkaniu.

Światło:

Lubią średni poziom natężenia światła, od 15000 do 30000 luksów, i można je uprawiać razem z cattleyami. Jeżeli są uprawiane przy sztucznym świetle, to tylko umieszczenie ich blisko świetlówek lub zastosowanie lampy sodowej może zapewnić ich regularne kwitnienie. Najlepiej rosną w jasnym, rozproszonym świetle na oknie wschodnim lub zachodnim. Może też być okno południowe pod warunkiem zastosowania odpowiedniego cieniowania.

Temperatura:

Najlepsze są temperatury od umiarkowanych do chłodnych. W zimie temperatura nocą powinna wynosić od 13 do 16°C, a w lecie 16 do 20°C. Natomiast w dzień temperatura przez cały rok powinna wynosić od 20 do 26°C. W okresie zimowym korzystne dla tych roślin mogą być nawet niższe temperatury nocne, poniżej 10°C, chociaż nie są konieczne do ich prawidłowej uprawy. Latem Zygopetala mogą znieść też wyższe temperatury, ale ich liście są dość delikatne i przegrzanie roślin wystawionych na pełne południowe letnie słońce może skończyć się ich uśmierceniem. W wypadku utrzymywania się latem na parapecie temperatur powyżej 35°C absolutnie konieczne jest cieniowanie (np. żaluzjami) lub przestawienie roślin.

Wilgotność powietrza:

Wymagana jest wilgotność 50% lub wyższa, ale nie jest ona krytycznym czynnikiem w uprawie tych roślin, chociaż suche powietrze może powodować problemy z rozwijaniem się nowych przyrostów i późniejsze zniekształcenia liści. Podwyższenie wilgotności powietrza można osiągnąć przy pomocy nawilżacza, albo umieszczając roślinę na tacy z kilkucentymetrową warstwą keramzytu lub innego porowatego materiału. Kiedy podlewamy roślinę, wypływająca woda przecieka przez porowaty materiał na tacę, a parując zapewnia roślinie wyższą wilgotność. Należy jednak uważać, aby doniczki nie stały w wodzie, ale ponad nią, zapewniając dostęp powietrza do korzeni także od spodu. Najłatwiej to zrobić, kładąc na wierzchu metalową siatkę (taką do budowy klatek dla zwierząt) lub kratkę dostępną w sklepach ogrodniczych.

Zygopetalów raczej nie należy zamgławiać, a szczególnie zimą, bo w niższych temperaturach i przy obniżonym metabolizmie są bardziej podatne na gnicie wywołane pozostawaniem wody w kątach liści. Także wiosną pojawiające się wtedy młode, rurkowate przyrosty są bardzo wrażliwe na wodę i mogą łatwo zgnić na skutek przypadkowego zalania.

Woda:

Wszystkie storczyki epifityczne, do których należy też Zygopetalum, bezwzględnie wymagają przeschnięcia podłoża przed kolejnym podlaniem. Jest to najważniejszy aspekt uprawy tych roślin! ICH PODŁOŻE NIE MOŻE BYĆ PRZEZ CAŁY CZAS RÓWNOMIERNIE WILGOTNE!!! Należy je podlewać mocno, ale odpowiednio rzadko - dorosłe rośliny zwykle raz na 7 dni. Zbyt częste podlewanie, bez krótkiego okresu przeschnięcia, powoduje gnicie korzeni i w końcu doprowadza do śmierci rośliny!!! Jest to najczęstszy błąd przy uprawie pierwszego storczyka, ponieważ jest to najistotniejsza różnica między traktowaniem epifitów i innych roślin doniczkowych. Zachowanie okresu przeschnięcia po każdym podlaniu to 99% gwarancji sukcesu w uprawie storczyków.

W okresie aktywnego wzrostu Zygopetalum okres przeschnięcia podłoża powinien być krótki, a korzenie prawie stale wilgotne. Długotrwałe przesuszenie może spowodować pojawienie się na liściach czarnych plamek. Jednak w chłodniejszym okresie, czyli jesienią i zimą, należy także wyraźnie ograniczyć podlewanie - do jednego na 10 do 14 dni.

Do podlewania najlepsza jest deszczówka, woda z filtra odwróconej osmozy lub destylowana. Można podlewać wodą z kranu, najlepiej przegotowaną i odstaną, ale wymaga to bezwzględnie corocznego przesadzania (dokładnej wymiany podłoża bez powiększania doniczki). Podlewać należy obficie i dokładnie, upewniając się, że woda wycieka wszystkimi otworami doniczki.

Zalecanym sposobem podlewania wszystkich storczyków jest wstawianie całej doniczki do naczynia z wodą (np. wiaderka), tak aby była zanurzona po brzegi, i przetrzymanie jej tak przez 15 minut do godziny. To jedyny sposób dający pewność, że podłoże nasiąkło w całej objętości, a korzenie "powietrzne" wystające z doniczki też pobrały wodę.

Nawożenie:

Należy stosować (ogólnie dostępne w hipermarketach i w sklepach ogrodniczych) nawozy dla storczyków. Na etykietach wielu roślin i nawozów dla storczyków podawana jest informacja, aby rośliny nawozić co miesiąc. Większość osób uprawiających storczyki stosuje się jednak do zasady "weakly weekly", co oznacza nawożenie co tydzień (czyli przy każdym podlewaniu), ale bardziej rozcieńczonym nawozem - zwykle 1/4-1/2 zalecanej na opakowaniu dawki nawozu dla storczyków. Jeżeli nawozi się przy każdym podlewaniu, to co miesiąc lub co dwa miesiące podłoże powinno być przepłukane czystą wodą bez nawozu. Nie jest to trudne - wystarczy po prostu raz na jakiś czas podlać roślinę obficie czystą wodą bez nawozu. Optymalne postępowanie w tym wypadku jest następujące: najpierw należy normalnie podlać rośliny, aby rozpuścić nagromadzone sole. Po około godzinie podłoże należy przepłukać wodą w ilości równej dwukrotnej objętości doniczki.

Kwitnienie:

Dla zainicjowania pędów kwiatowych po zakończeniu wzrostu przez najmłodszą pseudobulwę (która jeszcze nie kwitła) trzeba wczesną jesienią umieścić roślinę w takim miejscu, aby w nocy temperatura spadała poniżej 16°C. Takim chłodniejszym miejscem w mieszkaniu może być parapet blisko szyby okiennej. W tym czasie należy także znacznie ograniczyć ilość wody, podlewając tylko raz na 10 do 14 dni przez okres dwóch miesięcy.

Najintensywniejsze kwitnienie przypada na miesiące jesienne i wiosenne. Pęd kwiatowy wyrasta, gdy nowe przyrosty przy podstawie pseudobulwy są jeszcze dość małe. Taki pęd rośnie dość szybko i zwykle na nim jest 4-7 kwiatów.

Foto: © Copyright Danuta Pańczyk. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Paleta kolorystyczna kwiatów zwykle zawiera zieleń, biel, brąz i fiolet, ale za to w przeróżnych odcieniach i wielu kombinacjach. Kwiaty bardzo intensywnie pachną, a zapach jest podobny do zapachu hiacyntów. Mogą utrzymywać się przez 2 do 3 miesięcy.

Po przekwitnięciu, gdy wszystkie kwiaty opadną, a pęd kwiatowy uschnie, można go wyciąć dość nisko, uważając jednak, aby nie uszkodzić pseudobulwy i liści. Po kwitnieniu starą łodygę po prostu się wycina (nisko przy pseudobulwie), ponieważ roślina nie powtarza już na niej kwitnienia.

Jak w wypadku większości storczyków o sympodialnym typie wzrostu, te storczyki nie kwitną drugi raz z tej samej pseudobulwy - łodygi kwiatowe wyrastają wyłącznie z nowych pseudobulw wyrastających w danym sezonie. Stare pseudobulwy nie są już aktywne i po 2-4 latach zrzucają liście. Ponieważ stanowią jednak magazyn wody i pożywienia dla nowych przyrostów, więc w miarę możliwości (uwzględniając rozsądną pojemność doniczki i estetykę) nie należy ich odcinać.

Przesadzanie:

W wypadku tych roślin podłoże powinno zawsze być przewiewne z zachowanymi dużymi przestrzeniami powietrznymi. Do sadzenia jakichkolwiek storczyków tropikalnych nie wolno stosować ziemi ogrodowej!!! Jako podłoże stosuje się mieszaninę, która szybko przepuszcza wodę, ale część tej wody jest w stanie zatrzymać. Zalecana jest kora sosnowa o średniej granulacji (1-1,5 cm) z dodatkiem węgla drzewnego, perlitu lub keramzytu i odrobiny torfu włóknistego. Podłoże może także składać się z samej kory sosnowej lub chipsów kokosowych bez innych dodatków. Przesadzamy zwykle co 2 lata, gdy podłoże rozkłada się lub roślina wyrasta z doniczki. Są to zasady obowiązujące przy podlewaniu wodą o zalecanej niskiej zawartości minerałów (wodą destylowaną, deszczówką lub wodą z filtra odwróconej osmozy). Jednak w wypadku podlewania wodą z kranu (także przegotowaną i odstaną itd.) należy bezwzględnie przesadzać co roku. Przesadzanie wykonuje się od wiosny do początku lata. Zastosowana doniczka powinna być tak mała, jak to tylko możliwe - w wypadku corocznego przesadzania (i jeśli roślina nie rozrosła się gwałtownie) może to być ta sama doniczka, więc przesadzanie w takim wypadku polega tylko na wymianie podłoża na nowe i przepuszczalne. Rośliny posadzone w podłożu z kory delikatnie wyjmujemy z doniczki. Oczyszczamy korzenie ze starego podłoża, uważając aby nie połamać zdrowych, żywych korzeni. Obcinamy wszystkie martwe, zgniłe, brązowe, gąbczaste lub puste w środku korzenie. Zdrowe korzenie są białe lub jasnobeżowe, jędrne w dotyku i te zostawiamy. Roślinę umieszczamy w nowej doniczce tak, aby najstarsza pseudobulwa dotykała jej krawędzi, robiąc z przodu miejsce na nowe przyrosty na 1-2 lata. Rośliny NIGDY nie należy rozdzielać na pojedyncze pseudobulwy - minimalnym podziałem jest grupa 3-4 zrośniętych pseudobulw. Po przesadzeniu przez tydzień do 10 dni roślin nie podlewa się.

Przydatne łącza:

Orchidarium > Storczyki od A do Z (opisy uprawy gatunków)

Orchidarium > Galeria > Zygopetalum (fotografie hybryd i gatunków)

Polskie Towarzystwo Miłośników Orchidei > FAQ (najczęściej zadawane pytania)

Tłumaczenie materiałów źródłowych: Grażyna Siemińska
Edycja: Jerzy Dziedzic