Paphiopedilum
Te południowoazjatyckie rośliny to storczyki
o sympodialnym typie wzrostu i charakterystycznej warżce
rozdętej na kształt pantofelka. Kwiaty mogą mieć kolor biały,
różowy, żółty, czerwony, brązowy, zielony a nawet prawie
czarny oraz paski, kropki i włoski, a ich płatki bywają
zwinięte w spiralę.
Światło:
Paphiopedila dobrze rosną przy niewielkiej ilości światła.
Idealne jest wschodnie lub zachodnie okno. Ekspozycja wschodnia
jest lepsza, ponieważ na początku dnia, gdy roślina odbiera
więcej światła, temperatura jest niższa. Południowe okno
jest możliwe do uprawy pod warunkiem jednak, że światło
słoneczne będzie przefiltrowane, tak aby nie poparzyło roślin.
Optymalny jest poziom światła wynoszący około 10000 luksów.
Paphiopedila dobrze rosną także przy sztucznym świetle,
np. przy świetlówkach (w odległości 25-50 cm od świetlówki)
lub w świetle lampy sodowej (Son Agro lub innej ogrodniczej).
Długość sztucznego dnia zależy od pory roku: 11 godzin zimą,
14-16 godzin latem.
Temperatura:
Paphiopedila mogą być ciepło- lub chłodolubne. Istnieje
taka ogólna zasada, że paphiopedila z marmurkowymi i wydłużonymi
liśćmi lepiej rosną w warunkach od umiarkowanych do ciepłych,
kiedy temperatura dnia mieści się w zakresie 21-27°C natomiast
w nocy spada do 15-18°C. Gatunki chłodolubne mają z reguły
jednolicie zielone, szeroko paskowate liście i kwitną głównie
w zimie. Dla nich najlepszą temperaturą w nocy będzie 13-17°C,
a w dzień 18-21°C. Letnie upały nie wyrządzą im szkody,
o ile będą regularnie podlewane, odpowiednio cieniowane
i trzymane w wysokiej wilgotności. Paphiopedila chłodnolubne
lubią też wyższy poziom światła - około 20000 luksów, czyli
jasny półcień.
Jak to bywa z ogólnymi regułami, nie zawsze się one sprawdzają
i bezpieczniej jest stosować je tylko do popularnych hybryd.
W wypadku gatunków zalecamy sprawdzenie wymagań danej rośliny
w sekcji Storczyki
od A do Z.
Latem rośliny zwykle tolerują nieco wyższe temperatury,
chociaż z kolei przegrzanie roślin wystawionych na pełne
południowe letnie słońce może skończyć się ich uśmierceniem.
W wypadku utrzymywania się latem na parapecie temperatur
powyżej 35°C absolutnie konieczne jest cieniowanie (np.
żaluzjami) lub przestawienie roślin.
Z kolei zimą należy uważać na wietrzenie podczas mrozów
- przewianie rośliny silnym prądem powietrza o temperaturze
0°C lub poniżej może spowodować przemarznięcie liści objawiające
się ich szklistością i więdnięciem. Silne przemarznięcie
może doprowadzić do śmierci całej rośliny. Szok temperaturowy
(także podczas transportowania roślin zimą) może spowodować
także opadanie kwiatów i pąków.
Wilgotność powietrza:
Paphiopedila lubią wilgotność w zakresie 45%-70%. Można
to osiągnąć przy pomocy nawilżacza, albo umieszczając roślinę
na tacy z kilkucentymetrową warstwą keramzytu lub innego
porowatego materiału. Kiedy podlewamy roślinę, wypływająca
woda przecieka przez porowaty materiał na tacę, a parując
zapewnia roślinie wyższą wilgotność. Należy jednak uważać,
aby doniczki nie stały w wodzie, ale ponad nią, zapewniając
dostęp powietrza do korzeni także od spodu. Najłatwiej to
zrobić, kładąc na wierzchu metalową siatkę (taką do budowy
klatek dla zwierząt) lub kratkę dostępną w sklepach ogrodniczych.
Rośliny można też rano zamgławiać, ale ważne jest, aby
liście obeschły przed nocnym obniżeniem temperatury. Roślin
nie należy zamgławiać zimą, bo w niższych temperaturach
i przy obniżonym metabolizmie są bardziej podatne na gnicie
wywołane pozostawaniem wody w kątach liści. Należy unikać
zamgławiania wodą z kranu, a używać wyłącznie deszczówki
lub wody destylowanej. W wypadku dysponowania tylko wodą
z kranu lepiej całkowicie zrezygnować z zamgławiania, ponieważ
powoduje to bardzo szkodliwe dla storczyków gromadzenie
się kamienia wodnego w kątach liści.
Woda:
Paphiopedila, podobnie jak znakomita większość storczyków
tropikalnych, bezwzględnie wymagają lekkiego przeschnięcia
podłoża przed kolejnym podlaniem. Jest to najważniejszy
aspekt uprawy tych roślin! ICH PODŁOŻE NIE MOŻE BYĆ PRZEZ
CAŁY CZAS RÓWNOMIERNIE WILGOTNE!!! Należy je podlewać mocno,
ale odpowiednio rzadko - dorosłe rośliny zwykle raz na 4
do 7 dni, a zimą nie częściej niż raz na tydzień. Zbyt częste
podlewanie, bez okresu przeschnięcia, powoduje gnicie korzeni
i w końcu doprowadza do śmierci rośliny!!! Jest to najczęstszy
błąd przy uprawie pierwszego storczyka, ponieważ jest to
najistotniejsza różnica między traktowaniem epifitów i innych
roślin doniczkowych. Zachowanie okresu przeschnięcia po
każdym podlaniu to 99% gwarancji sukcesu w uprawie storczyków.
Ważne jest, aby paphiopedila były podlewane wcześnie rano.
To zapewni odparowanie wody z liści i z korony rośliny przed
nocnym ochłodzeniem.
Do podlewania najlepsza jest deszczówka, woda z filtra
odwróconej osmozy lub destylowana. Ponieważ wiele gatunków
Paphiopedilum rośnie na skałach osadowych lub w gruncie,
są też one nieco bardziej odporne na podwyższoną zawartość
związków wapnia i magnezu, więc można je podlewać wodą z
kranu, najlepiej przegotowaną i odstaną. Podlewać należy
obficie i dokładnie, upewniając się, że woda wycieka wszystkimi
otworami doniczki.
Zalecanym sposobem podlewania wszystkich storczyków jest
wstawianie całej doniczki do naczynia z wodą (np. wiaderka),
tak aby była zanurzona po brzegi, i przetrzymanie jej tak
przez 15 minut do godziny. To jedyny sposób dający pewność,
ze podłoże nasiąkło w całej objętości, a wszystkie korzenie
pobrały wodę.
Nawożenie:
Należy stosować (ogólnie dostępne w hipermarketach i w
sklepach ogrodniczych) nawozy dla storczyków. Na etykietach
wielu roślin i nawozów dla storczyków podawana jest informacja,
aby rośliny nawozić co miesiąc. Większość osób uprawiających
storczyki stosuje się jednak do zasady "weakly weekly",
co oznacza nawożenie co tydzień (czyli przy każdym podlewaniu),
ale bardziej rozcieńczonym nawozem - zwykle 1/4-1/2 zalecanej
na opakowaniu dawki nawozu dla storczyków. Jeżeli nawozi
się przy każdym podlewaniu, to co miesiąc lub co dwa miesiące
podłoże powinno być przepłukane czystą wodą bez nawozu.
Nie jest to trudne - wystarczy po prostu raz na jakiś czas
podlać roślinę obficie czystą wodą bez nawozu. Optymalne
postępowanie w tym wypadku jest następujące: najpierw należy
normalnie podlać rośliny, aby rozpuścić nagromadzone sole.
Po około godzinie podłoże należy przepłukać wodą w ilości
równej dwukrotnej objętości doniczki. Zimą należy nawozić
tylko co drugie lub co trzecie podlewanie.
Kwitnienie:
W zależności od odmiany Paphiopedilum sezonem kwitnienia
może być dowolna pora roku. Wiele z nich kwitnie wczesnym
latem, są też takie, które kwitną dwukrotnie w ciągu roku,
a niektóre nawet rozwijają na tej samej łodydze kolejne
kwiaty w sposób ciągły przez wiele lat (na przykład ciepłolubny
gatunek Paphiopedilum liemianum i wywodzący się
od niego mieszaniec Paphiopedilum Pinocchio - patrz
poniżej).
Foto: ©
Copyright Tomasz Francuz. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Ciepłulubne Paphiopedila nie wymagają żadnych zabiegów
wywołujących kwitnienie i uprawia się je tak samo przez
cały rok. Poniższa fotografia przedstawia inne typowe ciepłolubne
Paphiopedilum wywodzące się od gatunku Paphiopedilum
delenatii.
Foto: ©
Copyright Tamara Florczak. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Gatunki i hybrydy chłodnolubne do zainicjowania pędów kwiatowych
wymagają okresu zimowego przechłodzenia, zwykle poniżej
15°C. Takim chłodniejszym miejscem w mieszkaniu może być
parapet blisko szyby okiennej. W tym czasie należy także
znacznie ograniczyć ilość wody, podlewając tylko raz na
14-20 dni przez okres dwóch miesięcy. Poniżej przedstawiono
typowego przedstawiciela gatunków chłodnolubnych - Paphiopedilum
insigne.
Foto: ©
Copyright Orchids & More. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wiele gatunków i hybryd wydaje tylko jeden kwiat na łodydze,
ale są też gatunki i odmiany wielokwiatowe, które mogą rozwijać
kwiaty na pędzie sukcesywnie lub jednocześnie. Jednym z
bardziej znanych hybryd wielokwiatowych jest ciepłolubne
Paphiopedilum Saint Swithin (poniżej).
Foto: ©
Copyright Jerzy Dziedzic. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Po przekwitnięciu, gdy wszystkie kwiaty opadną, a pęd kwiatowy
uschnie, można go wyciąć dość nisko, uważając jednak, aby
nie uszkodzić liści. Po kwitnieniu łodygę po prostu się
wycina, ponieważ roślina nie powtarza kwitnienia na starej
łodydze. Jak w wypadku większości storczyków o sympodialnym
typie wzrostu, Paphiopedila nie kwitną też drugi raz z tej
samej rozety liściowej - łodygi kwiatowe wyrastają wyłącznie
z nowych przyrostów dojrzałych w danym sezonie.
Przesadzanie:
W naturze różne gatunki Paphiopedilum występują zarówno
jako rośliny naziemne, często litofity (rośliny naskalne)
i rzadziej epifity (rośliny nadrzewne), niemniej jednak
wszystkie powinny być uprawiane w lekkim, przepuszczalnym
podłożu z zachowanymi dużymi przestrzeniami powietrznymi.
Do ich sadzenia nie wolno stosować ziemi ogrodowej!!! Jako
podłoże stosuje się mieszaninę, która szybko przepuszcza
wodę, ale część tej wody jest w stanie zatrzymać. Można
stosować czystą korę o granulacji 1 cm lub same gruboziarniste
chipsy kokosowe, albo mieszaninę zawierającą 7 części średnioziarnistej
(1 cm) kory, 1 część rozdrobnionych kawałków torfu wysokiego
(nie mielonego), wełny mineralnej lub rozdrobnionej gąbki,
2 części dość grubego (1 cm) perlitu lub diatomitu i 1 część
średniej wielkości (2 cm) kawałków węgla drzewnego. Niektórzy
zalecają dodawanie kawałków dolomitu w celu podwyższenia
pH, jednak praktyka pokazuje, że w wypadku hybryd nie jest
to konieczne, a czasem może być wręcz szkodliwe, ponieważ
może łatwo doprowadzić do zbyt wysokiego zasolenia podłoża.
Zaleca się używanie plastikowych doniczek, ponieważ w nich
podłoże nie wysycha za szybko. Podłoże nadaje się zwykle
do wymiany co półtora roku do dwóch lat. Najlepszym czasem
na przesadzanie jest wiosna lub początek lata. Zastosowana
doniczka powinna być tak mała, jak to tylko możliwe. Rośliny
delikatnie wyjmujemy z doniczki. Oczyszczamy korzenie ze
starego podłoża, uważając aby nie połamać zdrowych, żywych
korzeni. Obcinamy wszystkie martwe, zgniłe, gąbczaste lub
puste w środku korzenie. Zdrowe korzenie Paphiopedilum są
jasno- lub ciemnobrązowe z gęstą szczotką włośników, jędrne
w dotyku i te zostawiamy. O tej porze roku nowe przyrosty
zwykle są już widoczne i łatwo ocenić kierunek rozrostu
rośliny. Jest to o tyle istotne, że roślinę należy umieścić
w nowej doniczce nieco z boku, pozostawiając z przodu miejsce
na nowe przyrosty na 1-2 lata. Po przesadzeniu przez tydzień
do 10 dni roślin nie podlewa się.
Przydatne łącza:
Orchidarium > Storczyki
od A do Z (opisy uprawy gatunków)
Orchidarium > Galeria > Paphiopedilum
(fotografie hybryd i gatunków)
Polskie Towarzystwo Miłośników Orchidei > FAQ
(najczęściej zadawane pytania)
Polskie Towarzystwo Miłośników Orchidei > Paphiopedilum
(artykuł z kwartalnika "Kwiaty")
Tłumaczenie materiałów źródłowych: Grażyna Siemińska
Edycja: Jerzy Dziedzic
|
